POMNIK PRZYRODY to jedna z form ochrony indywidualnej, której podlegają pojedyńcze twory przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej czy też krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je spośród innych.
Do pomników przyrody ożywionej zaliczyć można pojedyńcze drzewa lub krzewy oraz grupy drzew odznaczające się sędziwym wiekiem, wielkością, niezwykłymi kształtami lub innymi cechami, a także zabytkowe aleje drzew.
Do pomników przyrody nieożywionej należą największe głazy narzutowe oraz interesujące formy powierzchni ziemi (jaskinie, przełomy rzeczne, wodospady, jary itd.)
Kto może dokonać zgłoszenia pomnika przyrody?
Zgłoszenia pomnika przyrody może dokonać każdy mieszkaniec gminy (także wójt gminy lub urzędnik), szkoła, stowarzyszenie, proboszcz, itp.
Jak dokonujemy zgłoszenia drzewa na pomnik przyrody?
Osobiście lub korespondencyjnie.
Co powinno zawierać zgłoszenie?
Zgłoszenie powinno zawierać niezbędne informacje umożliwiające identyfikację projektowanego obiektu, a w szczególności podmiot ochrony ? czy jest to głaz, drzewo, krzew czy inny obiekt, gatunek drzewa, orientacyjny obwód, położenie obiektu ? w przypadku terenu miasta należy podać ulicę i numer, ewentualnie rodzaj nieruchomości, w przypadku terenów leśnych nazwę nadleśnictwa, leśnictwa, numer oddziału i pododdziału.
Do zgłoszenia należy dołączyć szkic sytuacyjny lub mapę terenu z zaznaczonym obiektem. Aby uznać drzewo za pomnik przyrody, jego obwód w pierśnicy powinien być większy niż szacunkowe wartości minimalne dla danego gatunku.
Co dalej ?
- należy ustalić kto jest właścicielem (właścicielami) gruntu, na którym znajduje się drzewo;
- właściciel (zarządca gruntu) musi wyrazić zgodę na utworzenie na jego terenie pomnika przyrody;
- W Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartografii w danym powiecie należy nabyć mapę kartograficzną, ewentualnie mapę gminy (skala 1:50 000 lub 1:25 000);
- należy przygotować formalny wniosek o powołanie pomnika przyrody (taki wniosek powinien być zamieszczony w BIP gminy) z następującymi załącznikami:
a. uzasadnienie powołania dla danego obiektu przeznaczonego pod ochronę,
b. zgoda właściciela,
c. Karta Ewidencyjna Obiektu Proponowanego Na Pomnik Przyrody lub Użytek Ekologiczny (kartę tą możemy znaleźć na stronie Ligi Ochrony Przyrody; zawiera ona szczegółową instrukcję wypełnienia oraz gotowy wzorzec),
d. szkic umożliwiający odnalezienie pomnika w terenie.
W przypadku większej liczby drzew (np. aleja), do wniosku należy dołączyć spis pomiarów wszystkich drzew (oddzielnie dla prawej i lewej strony alei).
e. wniosek powinien zawierać dokumentację fotograficzną.
Wypełniony i podpisany wniosek składa się w urzędzie gminy. Pozostałe działania należą do urzędu.
KONIECZNE SĄ OGLĘDZINY W TERENIE
W przypadku uznania, że wniosek jest niesłuszny, należy o tym poinformować wnioskodawcę. W przypadku stwierdzenia, że wniosek zasługuje na rozpatrzenie przez radę miasta, należy przygotować PROJEKT UCHWAŁY w sprawie ustanowienia pomnika przyrody.
Projekt powinien uzyskać akceptację:
- radcy prawnego gminy,
- kierownika oddziału,
- dyrektora wydziału,
- zastępcę prezydenta.
Projekt powinien zostać uzgodniony z Dyrektorem Regionalnej Dyrekcji Ochrony środowiska. Po uzyskaniu uzgodnienia projekt uchwały należy przekazać radzie miasta w celu jej podjęcia. Zgodnie z art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Dz. U. Nr 151, poz. 1220) – uchwała rady gminy określa:
- nazwę danego obiektu lub obszaru,
- jego położenie,
- sprawującego nadzór,
- szczególne cele ochrony,
- w razie potrzeby ustalenia dotyczące jego czynnej ochrony oraz zakazy właściwe dla tego obiektu, obszaru lub jego części, wybrane spośród zakazów wymienionych w art. 45
Rada gminu dokonuje także zniesienia tej formy ochrony przyrody (również w drodze uchwały). Zniesienie formy ochrony przyrody następuje w razie utraty wartości przyrodniczych, ze względu na które ustanowiono formę ochrony przyrody, lub w razie konieczności realizacji inwestycji celu publicznego lub zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego.